Hoe voorkom je grensoverschrijdend gedrag op het werk?

Door alle berichtgeving van de laatste tijd, wordt er op de werkvloer veel gesproken, of juist gezwegen, over (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. Managers maken zich zorgen of ook zij misschien blind zijn voor signalen binnen hun organisatie. “Kan ik nog wel een compliment maken over de kleding of het uiterlijk van een vrouwelijke collega?” en “Voelen mijn medewerkers zich veilig om anderen op ongewenst gedrag aan te spreken?”, zijn vragen die op de werkvloer spelen.

Wanneer het aandeel man/vrouw onevenredig verdeeld is

Eigenlijk hebben we het hier ook over het ‘afwijken van de norm’ binnen een bedrijf. Een vrouw in een mannenwereld kan het zwaar te verduren krijgen. Maar ook een man in een vrouwenwereld loopt meer risico om grensoverschrijdend gedrag ervaren.

Wanneer er sprake is van een competitieve sfeer

Vooral in de showbizz, sport en theater ligt prestatiedruk en daarmee machtsmisbruik op de loer. In dergelijke sectoren heerst een werksfeer waarbij een grote prestatiedrang is. Het is goed om te beseffen dat het voor slachtoffers meestal een enorme drempel is om grensoverschrijdend gedrag te melden. Juist in deze sectoren hangt er extra veel van af.

Ook een medewerker met een tijdelijk contract zal grensoverschrijdend gedrag minder snel melden. Het risico van het verliezen van een baan weegt hier zwaar. Dit gegeven kan daders de gelegenheid bieden om onopgemerkt het grensoverschrijdende gedrag bij steeds nieuwe medewerkers voort te zetten.

Wanneer er sprake is van machtsverhoudingen

Mensen met macht zijn geneigd om de seksuele interesse van de ander te overschatten en de risico’s voor de andere partij te onderschatten.

Een vrouw lacht bijvoorbeeld een seksistisch grapje van een man in machtspositie weg om een ongemakkelijke situatie uit de weg te gaan. De man is eerder geneigd te denken dat de vrouw hem leuk vindt en zal haar sneller beschouwen als seksueel ‘beschikbaar’, dan wanneer zij gelijkwaardige posities hadden. Bron: Sexual overperception

Daarnaast laat onderzoek zien dat wanneer mensen meer macht krijgen, zelfs als dat willekeurig is, ze vooral aandacht hebben voor hun eigen behoeften en zich minder geremd voelen in hun uitingen. Ze doen wat ze in hun hoofd hebben. Ze eten meer, flirten meer, zeggen sneller wat ze denken en doen wat ze denken. Ook denken ze meer aan seks.

Vooral bij mannen is macht onbewust geassocieerd met seks. De seksuele overperceptie in combinatie met het loslaten van sociale remmingen, zorgt ervoor dat mannen in een machtspositie eerder, vaak onbewust, over grenzen van vrouwen gaan dan andersom.

Hoe creëer je een gezonde bedrijfscultuur?

Het is soms erg moeilijk om grensoverschrijdend gedrag zelf op te merken. Zorg er daarom in ieder geval voor dat je omstandigheden creëert waarin medewerkers zich veilig voelen om zich te uiten. Wees alert op eerder genoemde signalen en gebruik onderstaande tips om aan een gezonde bedrijfscultuur te bouwen:

Tip 1: Zorg voor diversiteit

Zorg voor diversiteit binnen alle lagen van de organisatie. In een organisatie waar niemand afwijkend is, omdat juist iedereen anders is, worden verschillen eerder geaccepteerd en gerespecteerd.

Tip 2: Stel een (externe) vertrouwenspersoon aan

Slachtoffers weten vaak niet waar ze terecht kunnen, met als gevolg dat ze met het probleem blijven zitten, wat ten koste gaat van hun werk, of ze verlaten de organisatie. Een externe vertrouwenspersoon heeft als voordeel dat er in ieder geval geen sprake kan zijn van belangenverstrengeling. Daarnaast zijn zaken omtrent grensoverschrijdend gedrag voor een professionele vertrouwenspersoon dagelijkse kost. De externe vertrouwenspersoon kan daardoor vaak adequater advies geven, vergeleken met een medewerker die naast zijn reguliere werkzaamheden ook vertrouwenspersoon van de organisatie is.

Tip 3: Stel een gedragscode en klachtenregeling op

Maak de gedragscode intern bekend, zodat iedereen op de hoogte is van het gestelde beleid. In de klachtenregeling wordt duidelijk gemaakt bij wie medewerkers zich kunnen melden, op welke manier ze hun klacht kenbaar kunnen maken en hoe deze wordt behandeld.

Wanneer je medewerkers, naast het gedrag van collega’s, ook aan grensoverschrijdend gedrag van derden worden blootgesteld, dan is het bovendien aan te raden een training aan te bieden waarin zij leren op te treden tegen agressief- en ander grensoverschrijdend gedrag.

Op de hoogte blijven?